2017/10/12

Potosí

Potosí
Ander Izagirre
Libros del K.O.


El Cerro Rico de Potosí, emperador de todos los montes, pirámide de todos los minerales, palacio de todos los tesoros, es hoy un vertedero de escombros que amenaza con derrumbarse sobre los diez mil mineros que entran todos los días.

Potosí fue el escenario de los conquistadores españoles que acumularon la plata, de los barones mineros que instauraron el primer capitalismo boliviano, de la revolución de 1952, las masacres militares y la última guerrilla del Che. Del subsuelo salieron los obreros que tumbaron dictaduras; ahora salen niños que se manifiestan y consiguen leyes para trabajar a partir de los diez años.

En Potosí están los mecanismos de la riqueza extraordinaria y de la pobreza tan ordinaria. En Potosí está la violencia. Al final de la cadena hay una niña de doce años que entra a trabajar en la mina. Esa niña se llama Alicia y Potosí cuenta su historia.

Este libro ha obtenido el Premio Euskadi de Ensayo en castellano.




2017/10/10

Ariasman

Ariasman: Euskal baleazaleen istorio bat
Tapio Koivukari
Erein



1615ean, ekaitz batek hiru euskal baleontzi txikitu zituen Islandian, eta udazken hartan bertako biztanle batzuek tripulazioko 31 kide akabatu zituzten, Ari Magnússon magistratuaren aginduz. Euskal baleazaleen sarraski hori da Ariasman nobela historiko honen oinarria.

Bi urte lehenago, beste euskaldun batzuei bale-arran­tzarako lizentzia saldu zien Ariasmanek, alegia, Ari Magnússon berberak.

Nobelak gertakizun beraren bi ikuspegi uztartzen ditu, euskaldunena eta islandiarrena. 1615eko espedizioan, Martin de Villafranca kapitain donostiarra zihoan, gizon gaztea eta baleazale trebea, baina tripulazio osoaz arduratzea lan handiegia gertatu zitzaion, eta Ternuako indigenekin eskarmentu pixka bat izan arren, ez zitzaion hain ongi joan bikingoen ondorengoekin.

Istorio honek garaiko ohitura eta sinesmenetan murgildu eta, bizimoduaren gordina erakutsiko digu. Ongi hasi arren, gaizki bukatu zen espedizio baten kontakizuna da Ariasman, Finlandian eta Islandian arrakasta handia izan ondoren, orain euskaraz ere arrakastarako bidea zabaltzen zaiona.

Tapio Koivukari (1959) idazle eta itzultzaileak teologia masterra egin zuen. Poema epikoak eta kostaldeko istorioak idazteagatik da famatua; batez ere, Finlandiako uharteetako bizimodua irudikatzen duten nobelei esker eta islandieratik hainbat obra itzuli dituelako ezagutzen da. Koivukariren narratiban bizitzaren konplexutasuna islatzen da, eta haren hitzek mundu berriak sortzeko indarra dute. Koivukarik Helsinkin ikasi zuen, eta urte batzuez Islandian bizi ondoren, orain jaioterrian bizi da, Finlandiako mendebaldeko kostan, Rauma izeneko hiri txikian.


Gai honi buruz dokumental bat ere egin dute